Rezerwat przyrody Malla (Finlandia)
Kamień na granicy 3 państw.
|
|
|
|
|
Obszar: 30 km2
Rok założenia: już od 1916 r. był to obszar chroniony, jeszcze przed uzyskaniem niepodległości przez Finlandię. W 1938 r. stał się rezerwatem przyrody.
Położenie: W północno-zachodniej Finlandii, na granicy Szwecji i Norwegii. Jest to teren prawie zupełnie niezamieszkały, dziki i nieprzyjazny. Przez środek tego pustkowia prowadzi tylko jedna droga E8, łącząca norweskie Tromso z fińskim Tornio leżącym na północnym krańcu Zatoki Botnickiej. Mała wioska Kilpisjärvi leży nad jeziorem o tej samej nazwie, około 10 kilometrów przed granicą z Norwegią. Przeciwległy brzeg jeziora należy już do Szwecji. Jest to najwyżej położona miejscowość w Finlandii – 480 m n.p.m.
Charakterystyka:
Góry Pikku Malla (738 m) i Iso Malla (942 m) wznoszą się nad północnym końcem jeziora Kilpisjärvi. Jest to unikalny obszar górski w fińskiej Laponii, który jest częścią Gór Skandynawskich. Są to stosunkowo młode góry, powstałe 400-600 milionów lat temu. W okolicy Kilpisjärvi rosną głównie brzozy i bogata flora górska. Bogactwo flory to zasługa podłoża wapiennego i wpływu Oceanu Arktycznego. W Finlandii jest to rejon, gdzie panuje najdłuższa zima i jest najgrubsza pokrywa śniegu. Sezon narciarski trwa od września aż do połowy czerwca. Za to latem słońce nie zachodzi od maja do sierpnia. Średnia temperatura: w styczniu –13,6 °C, w lipcu +10,9 °C.
Jezioro Kilpisjärvi leży 473 m nad poziomem morza. Poziom wody zmienia się w ciągu roku około pół metra. Średnia głębokość jeziora wynosi 19,5 metrów, jest to najgłębsze jezioro fińskie. Zatoka Jääkuoren pokryta jest lodem średnio 220 dni w roku. W zimnych wodach jeziora i pobliskich rzekach żyje wiele cennych gatunków ryb jak: palia alpejska, troć, lipień. Można je łowić po wykupieniu licencji w Kilpisjärvi Visitor Centre.
Saga o jeziorze Kilpisjärvi. Według legendy, dawno temu obszar Kilpisjärvi był zamieszkany przez gigantów. Saana (góra Saana) był zakochany w pięknej Malli (góra Pikku Malla). Podczas ślubu Pältsä (góra w Szwecji) orszak szukał miejsca do odpoczynku. Pältsä jednak również zakochał się w pięknej Malli. W ceremonii ślubnej brał udział magik Paras (norweska góra). Ale Pältsä przywołał złe starsze kobiety Laponii. Nagle z północny w uczestników ceremonii uderzył gwałtowny zimny wiatr. Wkrótce cały teren pokrył się z lodem. W ostatnim momencie Saana odprawił śliczną Mallę do jej matki, Iso Malli (istnieją dwa szczyty, Pikku Malla i Iso Malla). Wtedy mróz zamroził całe życie. Z łez pięknej Malli powstało jezioro Kilpisjärvi.
Tysiące lat później lód się roztopił i olbrzymy zostały uwolnione od lodowej pokrywy. Saana stał się jeszcze bardziej ponury niż dawniej. Malla leżała na piersi matki. Kolory jesieni są przypomnieniem barwnych strojów uczestników ślubu Saany i Malli. Najmłodszy z gigantów leży na dnie Kilpisjärvi i jest widoczny do dzisiaj jako sosnowe szkielety.
Flora i fauna:
Na wzgórzach rezerwatu rośnie ponad 300 gatunków roślin naczyniowych, w tym charakterystyczne dla Laponii: rododendron lapoński, jaskier lodnikowy, lepnica bezłodygowa, przymiotno jednokoszyczkowe, goryczka śniegowa, arnika, gnidosz lapoński, dębik ośmiopłatkowy, dereń szwedzki. Dolne partie wzgórz pokrywają bujne lasy brzozowe. Podmokłe tereny przyciągają wiele gatunków ptaków, w bardziej suchych można spotkać niektóre rzadkie motyle.
Dojazd:
Najkrótsza droga prowadzi ze Sztokholmu (około 1600 km) przez Gällivare lub Muonio w Finlandii, dalej drogą E8 wzdłuż granicy Finlandii i Szwecji do Kilpisjärvi.
Trasy turystyczne:
Malla jest to ścisły rezerwat przyrody, zabronione jest schodzenie z wyznaczonej ścieżki, a także zbieranie jagód i grzybów. Na trasie trzeba liczyć się z wielką ilością komarów.
Oznakowane szlaki turystyczne mają w sumie 15 km. Dużą popularnością cieszy się 11. kilometrowy szlak prowadzący na zachód od Kilpisjärvi do „Kamienia na granicy trzech krajów”. Trasa zaczyna się na północnym końcu wsi Kilpisjärvi przy parkingu na południowym brzegu jeziora Siilasjärvi. Dalej za kładką odchodzi boczny wariant trasy prowadzący w górę na szczyt Pikku Malla (738 m). Główna trasa wiedzie dalej do Iso Malla, lekko w górę wzdłuż zbocza. W dole po lewej stronie widać wielkie jezioro Kilpisjärvi otoczone surowymi wzgórzami i tundrą. Przed wodospadami Kitsijoen trzeba przejść przez stromy kamienisty odcinek. Wodospad Kitsijoen pokazuje się nagle zza kamienistego wzniesienia. Wodospad ten jest wyjątkowo malowniczy, spada kilkadziesiąt metrów w dół z wysokiej skały z dużym impetem. Jego dolna część oddalona jest od ściany o kilka metrów. Można tam dojść i podziwiać wodospad od jego „spodniej strony”. Wodospad Kitsijoen ma także inną nazwę – Kitsiputous, czyli łzy Malli.
Dalej ścieżka prowadzi przez tereny podmokłe i bagniste, miejscami po drewnianych kładkach, początkowo w górę, później w dół przez rzadki brzozowy las. Końcowy odcinek trasy biegnie wzdłuż granicy norweskiej, cały czas obok wysokiego płotu z drutu ograniczającego migrację reniferów na stronę norweską. W płocie znajduje się furtka za którą wąska ścieżka prowadzi do jeziora i do kamienia oznaczającego miejsce spotkania trzech granic państwowych. Można okrążyć kamień i w ten sposób w ciągu kilku sekund odwiedzić Norwegię i Szwecję. Jezioro jest wyjątkowo malownicze, otoczone ośnieżonymi górami z ostrymi wierzchołkami szczytów. Do Kilpisjärvi powrócić trzeba tą samą drogą.
|
Opis rezerwatu przyrody i okolic z mapką w przewodniku „Skandynawia – Parki narodowe i rezerwaty przyrody”. Wydawnictwo „Bernardinum”, Pelplin 2007 |
