Rezerwat przyrody Stendörren (Szwecja)

Skalne wrota i wyspy połączone wiszącymi mostami.

Obszar: 9,23 km², w tym ląd stały i wyspy to 1,85 km², pozostałe 7,38 km² to akweny wodne.
Rok założenia: 1972
Położenie: Około 100 km na południe od Sztokholmu.

Charakterystyka:

Rezerwat Stendörren jest częścią archipelagu Nyköping i składa się z dwóch części. Pierwsza to ląd stały z wyspami połączonymi wiszącymi mostami. Druga to archipelag wokół osady rybackiej dostępny tylko za pomocą łodzi. W czasie mroźnej zimy na wyspy archipelagu dotrzeć można po lodzie. Na lądzie stałym znajdują się dziewicze lasy i pasmo wybrzeży, a także obszary ziemi uprawianej w tradycyjny sposób. Pola uprawne leżą wokół osady Aspnäseti, gdzie również mieszkają rodziny rybackie. Przy osadzie organizowane są w lecie dla turystów różne festyny.

Skały, które tworzą archipelag, są w dużej części odkryte i nie porośnięte roślinnością. Tym, co ukształtowało obecny krajobraz, był lodowiec. W okresie, kiedy lód był najgrubszy, jego warstwa dochodziła do 2000 m. Masa lodu głęboko wcisnęła skorupę ziemi, która w miarę topnienia warstw lodu zaczęła się podnosić. Zjawisko podnoszenia się lądu jeszcze się nie zakończyło. W obecnych czasach powierzchnia ziemi podnosi się o 30 centymetrów na 100 lat.

Historia:

Dzięki swemu położeniu nad brzegiem morza Stendörren ma bogatą i długą historię. Tędy przechodził „Valdemarsleden” (Szlak Valdemara), najważniejsza droga wodna wielu wypraw. O tym szlaku pisał duński król w 1270 roku. Szlak był używany już dużo wcześniej. Oczami wyobraźni można zobaczyć łodzie wikingów przepływające przez przesmyk lub kogę z towarem płynącą do stolicy. Przy Stendörren szlak był bardzo wąski i statki żaglowe miały problemy z przejściem. Często musiały w pobliskich zatokach oczekiwać na sprzyjający wiatr. Dla wygody żeglarzy wybudowano na cyplu karczmę „Stendörr”. Została ona spalona w 1719 roku w czasie rosyjskich grabieży tych wybrzeży. Do dzisiejszych czasów zachowały się tylko jej fundamenty.

Flora i fauna:

W rezerwacie znajduje się wiele specyficznych środowisk i biotopów: od dziewiczej przyrody, przez urodzajne łąki na wybrzeżu, bogate lasy jodłowe, aż do jałowej ziemi z karłowatymi sosnami, mchami i porostami. Wybrzeże Stendörren to kamieniste podłoże niezawierające wapnia, gdzie roślinność jest uboga. Na terenach leśnych rośnie bagno zwyczajne, torfowiec brunatny i rzadkie torfowce z rodzaju Sphagnum, oraz różne gatunki jagód. Bliżej brzegu na zasolonej glebie rosną specyficzne rośliny wymagające większej koncentracji soli. Należą do nich: koniczyna rozdęta, pięciornik gęsi czy mlecznik nadmorski. Ta grupa roślin nosi nazwę słonolubnych albo z grecka halofity. Rosną one zazwyczaj na słonych łąkach.

W faunie rezerwatu przeważają ptaki wodne jak np. rybitwa zwyczajna, rybitwa popielata, edredon, mewa pospolita, mewa siodłata, tracz nurogęś, ostrygojad, a także orzeł bielik. Ze ssaków występuje łoś, borsuk, lis, zając leśny i nietoperz.

Dojazd:

Jadąc autostradą E4 ze Sztokholmu na południe, około 40 kilometrów przed Nyköping należy skręcić na szosę nr 218 prowadzącą do miasteczka Trosa, a po 2 kilometrach skręcić w prawo. Za miejscowością Vagnhärd skręcamy w lewo na drogę 219. Po przejechaniu 25 kilometrów skręcamy w lewo na Studsvik.

Trasy turystyczne:

W rezerwacie można wędrować wyznaczonymi szlakami przy których znajdują się tablice informacyjne. Pierwszy parking znajduje się na skraju rezerwatu, skąd w prawo prowadzi ścieżka na wyspy archipelagu. Przechodzenie między wyspami umożliwiają wiszące mosty linowe, co bardzo uatrakcyjnia wycieczkę. Przez kolejne wyspy prowadzą oznaczone trasy.

Drugi parking znajduje się wewnątrz rezerwatu. Stąd prowadzi ciekawy szlak na niewysokie pagórki, gdzie na szczycie znajduje się wieża widokowa. Z góry widać piękną panoramę archipelagu z mnóstwem fantastycznych bezludnych wysepek, które można opłynąć wynajętą żaglówką lub kajakiem. Dalej ścieżką dochodzimy do „skalnych wrót”, czyli wąskiego przesmyku na którym znajduje się wiele wystających z morza skał. Jest to miejsce bardzo niebezpieczne dla żeglarzy. Przy końcu wysuniętego w morze półwyspu znajduje się miejsce przygotowane do biwakowania. Na gołej skale z pięknym widokiem na archipelag są ławki i grill z zapasem drewna. Dalej drogą prowadzącą wzdłuż wybrzeża dochodzimy do przystani rybackiej i Naturum, czyli wystawy obrazującej przyrodę i historię tego obszaru.

Rezerwat wyposażony jest w szereg palenisk zaopatrzonych w drewno opałowe, są tu także toalety i pojemniki na odpadki. Należy pamiętać, żeby zawsze zostawiać miejsce biwakowania czyste! Rezerwat przeznaczony jest tylko do pobytu dziennego. Zabronione jest rozbijanie namiotów lub nocowanie w przyczepach kempingowych i samochodach. Ogień można rozpalać tylko w miejscach do tego przeznaczonych.

Szczegółowy opis rezerwatu przyrody i okolic z mapką w przewodniku „Skandynawia – Parki narodowe i rezerwaty przyrody”. Wydawnictwo „Bernardinum”, Pelplin 2007

Komentarze i opinie: