Park Narodowy Haparanda Skärgard (Szwecja)
Archipelag wysp z piaszczystymi plażami i wydmami.
|
|
|
Obszar: 6000 hektarów, z czego 770 hektarów to wyspy archipelagu.
Rok założenia: 1995.
Położenie: Archipelag Harparanda położony jest na północnym końcu Zatoki Botnickiej, blisko granicy Szwecji i Finlandii.
Charakterystyka:
W skład parku wchodzą dwie duże wyspy Sandskär i Seskar-Furö, oraz wiele mniejszych wysepek i szkierów. Są to nizinne wyspy z obszernymi piaszczystymi plażami i wydmami. Sandskär jest największą wyspą o powierzchni 400 hektarów.
Z geologicznej perspektywy Archipelag Haparanda jest bardzo młody, bo wyłonił się z morza około 1500 lat temu. W tym czasie wyspy i szkiery dzisiejszego parku były zwykłymi ławicami piasku i osadami morenowymi leżącymi na dnie morza. Na powstanie archipelagu wpływ miało kilka czynników: ciągłe podnoszenie się dna morskiego od czasu wycofania się lodowca, gromadzenie się osadów piasku, działanie fal morskich i wiatru. Podnoszenie ziemi trwa nadal i wynosi 8,5 milimetra w ciągu roku, co daje 85 centymetrów podniesienia lądu w ciągu wieku. W wyniku akumulacji piasku i podnoszenia się ziemi wyspy ciągle powiększają się. Piasek osadzany przez prądy morskie i fale gromadzi się na zawietrznych brzegach, na północnej stronie wysp. Skutki działania fal i wiatru najlepiej widać na Sandskär, gdzie wąski piaszczysty półwysep wysunięty w kierunku północnym ma długość 3 kilometrów. Wiatr przenosi piasek dalej w głąb lądu i formuje wydmy. Dwa największe płaskie obszary piaszczyste otoczone łukami wydm o wysokości 22 metrów nazywane są „stadionami”, gdyż podobne są kształtem do stadionów sportowych. Brzegi wysp to długie piaszczyste plaże oraz obszary pokryte otoczakami i kamiennym gruzem.
Flora i fauna:
Na Sandskär dominują rzadkie lasy sosnowe w których drzewa są względnie niskie i rozłożyste. W wilgotnych, bardziej osłoniętych miejscach rosną skupiska brzozy i osiki. Lasy osikowe mają charakter pradawnego lasu i są cennym środowiskiem dla wielu gatunków ptaków i owadów. Roślinność na wyspie Seskar-Furö różni się nieco od tej na Sandskär, w lasach drzewa są grubsze i wyższe. Dominują suche lasy sosnowe, ale są też duże obszary lasu liściastego.
Duży wpływ na florę i faunę archipelagu ma bardzo małe zasolenie północnego krańca Zatoki Botnickiej, które wynosi 1‰ do 2 ‰ (średnie zasolenie Bałtyku wynosi 7,5‰). Woda jest tu tylko nieznacznie słonawa. W wodach należących do parku żyje 25 gatunków ryb, z których najliczniejsze to sielawa, łosoś, śledź bałtycki, szprot i babka mała. Są to ryby żyjące zazwyczaj w słonych wodach.
Wyspa Sandskär od dawna służyła jako punkt obserwacyjny ptaków, ponieważ prawie 200 gatunków odwiedza wyspę w czasie migracji wiosną i jesienią. Sprzyjające miejsce gniazdowania na wyspach znajdują m.in. alka krzywonosa, rybitwa białoczelna, pardwa, kamusznik, krętogłów, tracz długodzioby i rybitwa popielata. Regularnie pojawiają się tu foki obrączkowane i mniej licznie foki szare. Podczas zimy po zamarzniętym morzu wyspy odwiedzają renifery.
Dojazd:
Dostęp do wysp archipelagu z Haparandy jest trudny z powodu płytkiej wody. Zorganizowane wycieczki organizuje biuro turystyczne w Haparandzie. Rezerwacja przez internet na stronie http://www.bosmina.bd.se/
Trasy turystyczne:
Na wyspie Sandskär można rozbijać namioty tylko w wyznaczonych miejscach w Nordudden i w Kumpula gdzie są domki kempingowe, sauna i toalety. W domkach kuchnia jest wyposażona w piecyk gazowy, garnki i naczynia. Nie ma tam lodówki, telefonu ani elektryczności. Sandskär słynie z dużej ilości komarów. Najgorszy okres przypada na początek lipca. Ognisko można rozpalać tylko z przygotowanego drewna w kominkach w Kumpula i Nordudden.
Wieś Kumpula leży na południu wyspy Sandskär. Stoją tu domki kempingowe używane w sezonie przez wędkarzy i turystów, ale dawniej była tu osada rybacka, która powstała już w XVI wieku. Jednak w XVIII wieku przybrzeżna populacja ryb została wytrzebiona i w konsekwencji rybacy opuścili wyspę.
Sauna w Kumpula – Wszyscy goście odwiedzający wyspę mogą korzystać z sauny. Do rozpalenia pieca przygotowany jest zapas drewna opałowego. Należy tylko pamiętać o dokładnym wysprzątaniu paleniska dla następnych gości.
Rejs na wyspę Sandskär
Decydując się na rejs na wyspę Sandskär możemy oczekiwać, że będzie to wspaniały dzień pełen przygód. Z portu w Haparandzie do Sandskär wypływa 12-to osobowa łódź m/s Bosmina. Po drodze mija mniejsze i większe wyspy ukształtowane przez lodowiec i fale morskie. Na płytszych ławicach można dostrzec leżące foki. Po posiłku czas na wędrówkę, którą prowadzi przewodnik i kapitan Staffan Svanberg. Powrót do portu w Haparandzie trwa 1,5 godziny, a cała wyprawa około 9 godzin.
|
Szczegółowy opis parku i mapka w przewodniku „Skandynawia – Parki narodowe i rezerwaty przyrody”. Wydawnictwo „Bernardinum”, Pelplin 2007 |
