Park Narodowy Jotunheimen (Norwegia)

Dom Gigantów, czyli najwyższe góry Skandynawii.

Obszar: 1145 km²
Rok założenia: 1980.
Położenie: na obszarze Oppland i Sogn og Fjordane, między Oslo i Trondheim.

Charakterystyka:

Jotunheimen to najwyższe góry w północnej Europie i całej Skandynawii. Na stosunkowo niewielkiej powierzchni znajduje się ponad 200 szczytów o wysokości ponad 1900 metrów. Na obszarze parku leży 27 najwyższych szczytów norweskich, jest też wiele lodowców, dużych jezior i rzek. W północnej części Jotunheimen dominuje najwyższy szczyt norweski Galdhøpiggen (2469 m) i niższy o 4 metry Glittertind, pokryty lodową czapą. Najbardziej strome szczyty w Jotunheimen znajdują się na zachodzie parku. Mekką dla alpinistów jest łańcuch górski Hurrungane ze szczytem Store Skagastølstind (2403 m).

Góry Skandynawskie powstały w wyniku zderzenia się płyt kontynentalnych Północno-Amerykańskiej i Bałtyckiej. Kształt dolin zdradza działanie lodowców w dawnych czasach.

Myśliwi i rybacy bywali w Jotunheimen od tysięcy lat. Blisko jeziora Gjende i Russvatn znaleziono ślady działalności człowieka sprzed 3000 lat p.n.e.. Na szlakach turystycznych w Jotunheimen można zobaczyć dużo śladów dawnej działalności człowieka, jak np. resztki szałasów sokolników czy kopce kamieni, które nadal oznaczają starożytne trakty. Piękno dzikiego krajobrazu gór inspirowało wielu artystów, pisarzy i poetów, jak np. Edwarda Griega czy Henryka Ibsena. Chociaż w Jotunheimen dominują wysokie góry, strefa klimatyczna jest zaskakująco łagodna, gdyż park leży w głębi lądu na południu Norwegii. Szczególnie we wschodniej części parku jest często słonecznie, lato jest ciepłe, a zima mroźna i sucha.

Flora i fauna:

W górach Jotunheimen można spotkać najwyżej rosnące rośliny w Norwegii. Jak na tak trudne warunki klimatyczne i jałowe podłoże, jest tu zadziwiająco bogata roślinność. Piękny jaskier lodnikowy kwitnie na wysokości 2370 metrów poniżej szczytu Glittertind. Jaskier lodnikowy potrafi zakwitnąć już po pięciu dniach od stopnienia śniegu. Purpurowa skalnica naprzeciwlistna także rośnie na wysokości 2300 metrów. W wielu częściach parku narodowego są skały wapienne, na których rośnie wiele roślin lubiących takie podłoże, jak np. mały dębik ośmiopłatkowy. Niektóre gatunki, jak biało kwitnącą gęsiówkę alpejską typową, rozchodnik owłosiony i różowo-karminową firletkę alpejską można znaleźć w rozproszeniu w górskich obszarach dookoła północnego Atlantyku. Rośliny te długo intrygowały botaników, gdyż przetrwały ostatnią epokę lodowcową w izolowanych obszarach wolnych od lodu, na wybrzeżu i na szczytach gór. Brzoza omszona rośnie bujnie dookoła jeziora Gjende, nawet do wysokości 1200 metrów, ale większa część obszaru parku leży ponad linią drzew.

Na obszarze Jotunheimen oprócz reniferów, można także spotkać zające, lisy, łasice, myszy i lemingi. W środku lata również różne gatunki kaczek i wiele innych ptaków. Rośnie liczba ptaków drapieżnych, wśród których jest myszołów włochaty, orzeł przedni, a także sowa śnieżna.

Dojazd:

łatwy środkami transportu publicznego. W sezonie (od końca czerwca do połowy sierpnia) istnieją lokalne połączenia autobusowe do wielu miejsc w górach.

Samochodem na szlaki parku dojechać można z różnych stron:

• Od wschodu drogą 51 do Bygdin lub Gjendesheim nad jeziorem Gjende.
• Od południa z drogi E16, dalej drogą 252 do Tyinholmen i Eidsbugarden na zachodnim brzegu jeziora Bygdin, lub drogą 53 do Hjelle i Avdal, skąd blisko do wodospadu Vettisfossen.
• Od północno zachodniej strony karkołomną drogą nr 55 (Sognefjellsvegen), która prowadzi między Gaupne i Lom w otoczeniu gór pokrytych lodowcami i śniegiem. Na trasie znajdują się schroniska i wiele punktów, skąd można wyjść na szlaki turystyczne parku. Od października do maja droga ta jest zamknięta.

Trasy turystyczne:

Dziki i skalisty krajobraz Jotunheimen to duże wyzwanie dla licznych turystów. Jest to najchętniej odwiedzany park w Norwegii przez turystów norweskich i obcokrajowców. Centrum informacji i muzeum górskie Parku Narodowego Jutunheimen znajduje się w Lom. Obszar Jotunheimen dla turystyki i rekreacji odkryto już w 1820 roku. Wtedy zaczęto wyznaczać pierwsze trasy piesze, budować schroniska i sporządzać mapy. Obecnie jest tu prawie 800 kilometrów oznaczonych szlaków pieszych i wiele schronisk turystycznych. W zimie w Jotunheimen dostępne są oznaczone szlaki narciarskie, coraz bardziej popularne także późną wiosną, a nawet latem.

Niektóre lodowce są dostępne dla turystów, ale trzeba mieć odpowiednie wyposażenie lub miejscowego przewodnika.

Szlaki turystyczne oznaczone są kopcami kamieni lub czerwoną literą "T" malowaną na kamieniach. Na skrzyżowaniach ścieżek nie zawsze są drogowskazy. Jeśli będziemy trzymać się oznakowań, nie będzie konieczna dokładna mapa. Można chodzić od chaty do chaty DNT. Jest to jednak kosztowne, co najmniej 150 NOK za nocleg. O wiele taniej jest wędrować z własnym namiotem i zapasem pożywienia. W parku Jotunheimen dozwolone jest rozbijanie namiotów i chodzenie poza wyznaczonymi szlakami. Na wędrówkę potrzebne są dobre buty trekingowe. Konieczne jest także dobre ubranie przeciwdeszczowe i ciepły polar. Przydadzą się także okulary słoneczne i krem z filtrem UV. Bardzo przydatne są także kijki trekingowe, zwłaszcza przy przechodzeniu pól śniegu. Należy zachować szczególną ostrożność w czasie przechodzenia przez śnieżne pola i mosty śnieżne, a lodowce lepiej omijać. Bez raków i czekana na lodowcu jest bardzo niebezpiecznie. W lipcu na wysokości ponad 1400 metrów śnieg nadal jest dość obfity, w sierpniu jest jego trochę mniej. We wrześniu sezon turystyczny kończy się i można spodziewać się nowego śniegu. Lato jest tu bardzo krótkie. Z wyjątkiem głównych atrakcji, jak góra Galdhøpiggen i rejon jeziora Gjende, w czasie całodniowej wycieczki spotkamy tylko pojedyncze osoby. Największe jeziora leżą w południowej części parku. Między jeziorami Gjende i Bessvatne, wzdłuż ostrego grzbietu grani Besseggen prowadzi najsłynniejsza w Norwegii ścieżka. Miejsce to odwiedza 30 tysięcy turystów rocznie.

Hotel górski Spiterstulen jest idealnie zlokalizowany dla turystów pieszych chcących wędrować w Jotunheimen. Stąd prowadzą szlaki na najwyższe szczyty Galdhøpiggen i Glittertind. Na południe szlak prowadzi do hotelu górskiego Leirvassbu (5 godzin), lub do Gjendebu na zachodnim brzegu jeziora Gjende. Po drodze można podziwiać najwyższe szczyty Jotunheimen, lodowce i jeziora. Spiterstulen leży 1100 metrów n.p.m. na granicy linii drzew w głębokiej dolinie Visdalen. Z Roisheim prowadzi tu prywatna droga o długości 18 kilometrów. Bezpłatne można rozbić namiot dopiero w odległości 2 kilometrów od hotelu, już na terenie parku narodowego.

Najwyższy szczyt Galdhøpiggen (2469 m, wejście 4 godziny, zejście poniżej 3 godzin) jest pokryty lodowcami i wbrew pozorom, jest bardzo łatwy do zdobycia. Przez całe lato wejście na Galdhøpiggen ze Spiterstulen jest ulubionym celem osób dorosłych i dzieci. Raki nie są potrzebne, ale przydają się getry żeby śnieg nie wpadał do butów. Na wierzchołku znajduje się niewielki kamienny schron z malutkim sklepikiem. Wejście na Galdhøpiggen z Juvvasshytta może wymagać użycia raków i czekana.

Niższe szczyty są także warte wysiłku i łatwo osiągalne. Na przykład piękny szczyt Kyrkja o wysokości 2032 metry można zdobyć w dwie godziny. Jest to samotny szczyt w kształcie stożka na skrzyżowaniu czterech dolin w sercu Jotunheimen.

Najbardziej popularny szczyt w Hurrungane to Store Skagastølstind, po raz pierwszy zdobyty przez Anglika Williama Slingsby w 1876 roku. Wejście na szczyt nie jest oznaczone i tylko dla doświadczonych turystów.

Dolina Utladalen jest przykładem łagodniejszego krajobrazu, ze starymi lasami sosnowymi na zboczach wzgórz. Znajduje się tu najwyższy w Norwegii wodospad Vettisfossen, łatwo dostępny ścieżką z Hjelle lub z parkingu w Avdal. Pionowa kaskada wody spadająca swobodnie z 275 metrów jest niezapomnianym widokiem.

Glittertind (2465 m) Konieczne są raki i czekan, tylko dla doświadczonych turystów.

Gjendesheim – Memurubu, przez Bessegen (6 godzin, brzegiem jeziora 3 godziny) Wzdłuż północnego brzegu jeziora Gjende aż do Memurubu ciągnie się potężna, stroma skalna ściana. Z Gjendesheim idziemy w stronę przy­stani, a następnie szlakiem biegnącym na północ pod górę, następnie na zachód w kierunku Besseggen. Dalej przez wąwóz Veltoyfti i w górę, po dwóch godzinach osiągamy rozległy wierzchołek Veslfjellet (1743 m). Stąd schodzimy na grań Besseggen, biegnącą między jeziorem Gjende (984 m) i Bessvatnet (1373 m). Nie jest ona dla bojaźliwego piechura, bo ścieżka prowadzi granią nad 400 metrową przepaścią. Przy silnym wietrze i panującym tu zazwyczaj tłoku należy zachować ostrożność. Trudy wspinaczki wynagrodzi najpiękniejsza sceneria w Jotunheimen, z szeroką panoramą na lodowce, wodospady i strome szczyty po drugiej stronie jeziora.

Szczegółowy opis parku i mapka w przewodniku „Skandynawia – Parki narodowe i rezerwaty przyrody”. Wydawnictwo „Bernardinum”, Pelplin 2007

Komentarze i opinie: